Kerk zijn als antwoord

 Kerkzijn als antwoord 


"Boven de grote rivieren moet je naar Schiphol of een ziekenhuis voor een stilteruimte. De Reformatie hield weinig ruimte voor heilige huisjes langs de kant van de weg. Als God ons overal kan horen, wat voegen altaren, wierook en gebedshuizen daar nog aan toe? En toch hebben wij er een. De Kapel in Hart van Vathorst. Toegankelijk voor iedereen."


Koos Tamminga, Joost Smit en Hans Schaeffer

Kerkzijn als antwoord     

Brevier, Kampen     


Op het eerste gezicht lijkt het een boekje voor predikanten en voorgangers. Wat staat de kerk te doen in tijden van krimp. Maar ik kan me voorstellen dat het ook voor anderen een eyeopener kan zijn. Het boek zoomt in op de Ontmoetingskerk in de vinexwijk Amersfoort Vathorst. De kerk deelt een gebouw met twee zorginstellingen, een kinderopvang en een restaurant, Hart van Vathorst.

Ik las dit boek door mijn eigen bril omdat onze zoon in Hart van Vathorst woont, werkt en kerkt. We praten vaak over inclusief kerk zijn, maar wat betekent dat nou echt. Van dit boekje werd ik blij. In de kerk kennen we het beeld van Paulus over de kerk als lichaam van Jezus. Elk deel hoort er bij. In Kerkzijn als antwoord haalt de schrijver de geloofsbelijdenis van Nicea uit de 4e eeuw (!) aan. Aan de ene kant spreekt de belijdenis van de heiligheid van de kerk, apart gezet, heilig als ze de verbinding met God boven alles laat gaan. Eigenlijk best wel exclusief dus. Tegelijk is er de aandacht voor de katholiciteit, de kerk is zo wijd als de wereld. "De kerk mag zich niet beperken tot een bepaalde sociale klasse,  een bepaald land  of een bepaalde cultuur." Wanneer je spanning ervaart tussen de katholiciteit en de heiligheid is de Geest niet ver weg, zegt de schrijver. 

Met het oog op de kerk als lichaam van Christus begint het spannend te worden wanneer je mensen kan aanwijzen van wie je met de beste wil van de wereld niet begrijpt welke plek zij in het lichaam van Christus innemen. "Waar de kerk niet doorsnee is, is ruimte om nieuwe dingen te ontvangen." De schrijver waarschuwt voor categorisch spreken over bijvoorbeeld mensen met downsyndroom: "Zulk categorisch spreken gaat voorbij aan het feit dat mensen met een beperking net zo verschillend zijn van elkaar als mensen in het algemeen. Het kan heel goed zijn dat Piet meer lijkt op Klaas dan op Henk, terwijl Piet en Henk een beperking hebben en Klaas niet."    

Nog maar in de afgelopen decennia is het vakgebied van de disability theology opgekomen, lezen we. Vooralsnog in het Engels taalgebied. Kerkzijn als antwoord maakt een start met de theologie van de beperking waarin wordt verkend wat er gebeurt wanneer beperkingen niet worden gezien als iets louter negatiefs.  Het kan maar zo zijn dat mensen met een beperking die niet als zodanig ervaren. In sommige gevallen kan een beperking een toevoeging zijn. Iemand die doof was sprak niet van 'gehoorverlies' maar van 'doofheidsgewin'. Hij ervoer het als een waardevolle beleving van de wereld met meer aandacht voor kleine visuele signalen en tastzin.

"Wanneer we de neiging weerstaan om mensen in groepen in te delen en vooraf te bepalen wat dan hun plek in het lichaam is, ontstaat een openheid om te ontdekken wat Gods bedoeling met zo'n lichaamsdeel is. Dit is bevrijdend voor mensen die gemakkelijk worden ingedeeld in een hokje, maar ook voor alle andere delen van het lichaam. Wanneer er ruimte is voor veel verschillende soorten mensen, komt er ook ruimte om het vreemde in jezelf te accepteren."                                                                                                     

Ruimte maken voor anderen is naast bevrijdend ook openbarend. "Pas met 'alle heiligen' samen kunnen we meer ontdekken van de 'lengte en breedte, hoogte en diepte' van 'de liefde van Christus'. Dit gaat 'alle verstand te boven.' Kun je zien, dan maak je misschien een visuele voorstelling van God.... Kun je horen, dan maak je je misschien een voorstelling van de laatste bazuin.... Ben je een denker, dan heb je misschien een tot detail uitgewerkte theologische overtuiging over het werk van de Geest. Ben je dat helemaal niet, dan heb je misschien een heel sterk intuïtief  geloofsvertrouwen. Die verscheidenheid is nodig, omdat daarmee de gemeente als geheel meer ontdekt van waar het uiteindelijk om gaat: Jezus Christus." 

Ik vind het mooi dat het boek over kerkzijn ook gaat over praktische zaken die er toe doen. De kerk moet een plek zijn waar mensen graag komen, waar ze elkaar echt ontmoeten. Als je het belangrijk vindt dat iedereen meedoet dan ben je rolstoeltoegankelijk, bijvoorbeeld. Zeker in een Vinexwijk, waar mensen nieuw komen wonen en misschien zoeken naar een plek waar rust een aandacht is, maar eigenlijk overal zou een kerk een betekenisvolle plek in moeten nemen. Een plek om serieus te nemen. Een kerk die het goede zoekt voor de omgeving. 
In het boek worden de hoofdstukken afgewisseld met columns. Een van die columns gaat daar over. In Hart van Vathorst is bewust een plek gerealiseerd waar mensen kunnen binnenlopen om een kaarsje te branden of om even tot rust te komen (zie de aanhef bovenaan deze blog).

Het boek sluit af met de hoop die op een dag zal worden vervuld, de uiteindelijke werkelijkheid van het koninkrijk van God. De belangrijkste bron om kerkzijn vol te houden is als je ziet dat God zelf in de kerk aan het werk is. We zoeken naar het goede, 'maar het hoeft niet 'af' te zijn om waardevol te zijn. Iemand anders maakt het af.  De uiteindelijke toekomst is in Gods handen.  Die werkelijkheid van Gods koningschap nu en in de toekomst overstijgt alle problemen.' 
"We oordelen niet meer volgens de maatstaven van deze wereld", schijft Paulus. "Ook Christus niet."  'Het leven en sterven van Christus hebben zo'n impact dat ze onze blik op de wereld, onze maatstaven, totaal omkeren. Onze blik wordt niet alleen getekend door het kruis, maar ook door de opstanding van Christus. We verwachten juist iets van 'dat wat niets is' omdat we weten dat de kracht die werkzaam was in Christus toen God hem uit de dood opwekte, werkzaam is in wie gelooft. Alles wat goed is past bij Gods nieuwe wereld en heeft eeuwigheidswaarde. Dat daagt ons uit om in de stijl van dat koninkrijk te leven.'

Een fijn boekje. De kerk is meer dan inclusief, ze ziet elk mens als waardevol en erkent dat elk mens nodig is om de lengte en breedte, hoogte en diepte van de liefde van Christus nog beter te leren zien. Daarom hou ik van de kerk. 

128 blz.